Dzieje Lwowa w zarysie

    W najstarszej kronice Rusi, zakonnik z kijowskiej ławry, NESTOR zapisał w roku 981: ''I poszedł Włodzimierz na Lachy i zajął ich grody Przemyśl, Czerwień i inne''. A dalej pisał, że Słowianie sięgali rzeki Styr i górnego brzegu rzeki Boh. Cesarz bizantyjski Konstantyn Porfirogenite potwierdził, że ziemie te należały do państwa Lachów. Dla Państwa Polskiego odzyskał te ziemie król Bolesław Chrobry w 1018 r. Po śmierci króla Chrobrego ziemie te najeżdżali Tatarzy i Mongołowie, którzy walczyli z bojarami ruskimi o Ziemię Czerwieńską.
Gród, zbudowany ok. 1240 r. przez kniazia halickiego Daniłę, jako warowna osada wśród wzgórz i lasów dla osłony przed najazdami tatarskimi i ofiarowana synowi imieniem Lew, został przekazany wraz z Ziemią Czerwieńską przez Piasta mazowieckiego Bolesława Trojdenowicza, szwagrowi – polskiemu królowi Kazimierzowi Wielkiemu.
    W roku 1340, król Kazimierz Wielki przybył wraz z wojskiem do Lwowa i nad tą ziemią rozciągnął suwerenne królestwo Piastów.
    Nad Pełtwią, w innym miejscu, zbudował król Kazimierz zamek z kamienia, otoczył miasto murem, uzbroił je i wyposażył w sprzęt wojenny. Nadał miastu prawa magdeburskie i szereg przywilejów.
    Jagiellonowie rozbudowali fortyfikacje, robiąc ze Lwowa potężną warownię, zabezpieczając mieszkańców przed najazdami Turków, Tatarów, Kozaków i Mongołów. Dzięki licznym królewskim przywilejom Lwów stał się wielkim ośrodkiem handlowym i pośrednikiem między zachodem a południowym wschodem. Mądre rządy królów wytworzyły w ówczesnych mieszkańcach Lwowa, bez względu na narodowość, pochodzenie i wyznanie, silny patriotyzm i przywiązanie do państwa polskiego. Deputacja mieszczan zażądała od króla Władysława Jagiełły dyplomu, potwierdzającego przynależność Lwowa i ziemi lwowskiej do Korony.
    W r. 1388, król Jagiełło wydał dokument stwierdzający, że „Lwów i Ziemia Lwowska nigdy żadnemu księciu ani panu oddana nie będzie, ale po wsze czasy z Koroną Polską nierozerwalną stanowić mają całość, aby pod tą opieką trwale się pokrzepiły”.
    Władysław Jagiełło, który przez 47 lat panowania uczynił Lwów niemal stolicą Polski, chętnie przebywał w tym mieście. Po jego śmierci mieszkańcy uchwalili całoroczną żałobę. Władysław Warneńczyk zrównał Lwów z prawami Krakowa i Wilna, a gdy poległ Król, wysłano posłańców do Warny dla sprawdzenia śmierci.
Lwów, miasto słynące z handlu i dużej wolności obywatelskiej, zamieszkiwali prócz Polaków, Ormianie, Żydzi, Niemcy, Włosi, Rusini, Anglicy, Szkoci i Grecy. Szybko się polonizowali i swoją kulturę wnieśli w atmosferę miasta. Powstało wiele pałaców, domów bogatych mieszczan, niepowtarzalnych w innych miastach, pięknie zdobionych rzeźbami na fasadach, przeważnie przez artystów włoskich. Rynek lwowski, jeden z największych w Polsce, o powierzchni 18318 m2 otaczają kamienice zbudowane przez najlepszych ówczesnych budowniczych. W rynku też miał swoją rezydencję król Jan III Sobieski.
    Od rynku kilkanaście kroków jest do katedry łacińskiej, pod którą kamień węgielny położył król Kazimierz Wielki. W niej 1 kwietnia 1656 r., król Jan Kazimierz przed obrazem Matki Boskiej Łaskawej złożył śluby oddając kraj pod Jej opiekę i ogłaszając Matkę Boską Królową Polski.
    W roku 1658 sejm w Warszawie za zasługi wojenne dla Polski nobilitował Lwów, nazywając go przedmurzem chrześcijaństwa.
    W roku 1661 król Jan Kazimierz aktem erekcyjnym przekształcił kolegium oo. Jezuitów w akademię. Lwów stał się trzecim miastem w Królestwie, po Krakowie i Wilnie, posiadającym uniwersytet, który aż do drugiej wojny światowej słynął ze znakomitych uczonych, matematyków, filozofów i polonistów.
    W roku 1772 w drodze pierwszego rozbioru Polski, Lwów i Ziemię Czerwieńską zagrabiła Austria. Od początku swych rządów zaborcy usiłowali zgermanizować te ziemie, wydając szereg przepisów ograniczających wolność obywatelską, likwidując język polski z urzędów i szkół, aresztując członków ruchów niepodległościowych.
    W roku 1827 Maksymilian Ossoliński uzyskał zgodę na założenie we Lwowie Biblioteki dla potrzeb mieszkańców. Po II wojnie część zbiorów przeniesiono do Wrocławia.
     Gdy w Królestwie w 1830 r. wybuchło powstanie, młodzież lwowska zasiliła szeregi walczących.
     W roku 1844 powstała pierwsza w Polsce Wyższa Szkoła Techniczna, przekształcona po I wojnie światowej na Politechnikę.
     Po Wiośnie Ludów, w roku 1848, społeczeństwo Lwowa pod przewodnictwem Franciszka Smolki wniosło adres do cesarza austriackiego domagając się autonomii dla Galicji, zniesienia cenzury, pańszczyzny, wprowadzenia języka polskiego w szkołach i urzędach, utworzenia wojska narodowego.
     W roku 1860 ukazał się dyplom cesarski zapowiadający ustrój konstytucyjny dla Galicji. W roku 1861 Lwów stał się siedzibą Sejmu Galicyjskiego. Do Powstania Styczniowego znowu pospieszyła młodzież galicyjska. Po jego upadku byli powstańcy znaleźli we Lwowie przychylną atmosferę, azyl i szacunek współmieszkańców.
     W roku 1868 Galicja otrzymała ustrój konstytucyjny.
    W roku 1871 pierwszym prezydentem Lwowa został wybrany przez autonomiczną Radę Miejską Florian Ziemiałowski, uczestnik Powstania Styczniowego, więzień stanu, najwybitniejszy polityk polski okresu zaborów. Nastąpił wówczas rozwój miasta: rozbudowa kanalizacji, gazyfikacji, elektryfikacji, wodociągów i budownictwa mieszkaniowego. Do szkół powszechnych, średnich i wyższych powrócił język polski. W 100 rocznicę Insurekcji Kościuszkowskiej urządzono Wystawę Krajową. Z okazji tej lwowscy artyści: Wojciech Kossak, Jan Styka oraz inni namalowali wielkie dzieło plastyczne – Panoramę Raławicką, obecnie znajdującą się we Wrocławiu.
Uruchomiono także pierwszą elektryczną linię tramwajową.
    19 października 1918 r. Ukraińska Rada Narodowa proklamowała we Lwowie powstanie państwa ukraińskiego, a 1 listopada nad ranem Ukraińcy opanowali miasto. W odpowiedzi na akcję ukraińską Polacy samorzutnie zorganizowali obronę Lwowa, w której z braku regularnego wojska wzięła udział ludność cywilna pod dowództwem brygadiera Czesława Mączyńskiego. Walki o miasto trwały do 22 listopada 1918 r. i zakończyły się zwycięstwem Polaków. Odtąd, aż do II wojny światowej Lwów należał do Polski.
    W marcu 1923 r. Rada Ambasadorów uznała wschodnią granicę Polski, ustaloną traktatem ryskim w r. 1921, jako nieodwracalną i trwałą.
    Lwów w II Rzeczpospolitej liczył ok. 380 tys. mieszkańców i był trzecim po Warszawie i Łodzi miastem w Polsce. Był siedzibą obrządku trzech arcybiskupów: rzymskokatolickiego, greckokatolickiego i ormiańskiego. Posiadał 6 wyższych uczelni, 28 szkół średnich, 60 szkół powszechnych, 10 seminariów i szkoły zawodowe. Bogato przedstawiały się zbiory biblioteczne: Zakładu im. Ossolińskich, Baworowskich, Uniwersytetu, Politechniki i kolekcjonerów prywatnych. Dzieła sztuki rozmaitych epok znajdowały się w 10 muzeach i galeriach. Miasto słynęło z przepięknych, bogatych świątyń: 38 katolickich, 14 cerkwi i 5 synagog. Sławnych obywateli miasto upamiętniło 11 pomnikami. Wśród nich najpiękniejszymi są: pomnik króla Jana III (obecnie w Gdańsku) i Adama Mickiewicza na pl. Mariackim. Jako miasto od dawna utrzymujące kontakty z wieloma państwami, we Lwowie było 16 konsulatów. Trzeba również wspomnieć, że we Lwowie stacjonował stale: 14 pułk ułanów Jazłowieckich, 19 pułk piechoty „Odsieczy Lwowa”, 26 pułk piechoty, 40 pułk piechoty „Dzieci Lwowskich”, 5 pułk artylerii polowej, 6 baon pancerny, 6 batalion sanitarny, a w pobliskim Skniłowie – 6 pułk lotniczy. Kandydatów dla armii wychowywał Korpus Kadetów nr 1 Marszałka Józefa Piłsudskiego.
    l września 1939 roku wybuchła wojna polsko-niemiecka, a 17 września granice ryską przekroczyła Armia Czerwona, by pięć dni później wejść do Lwowa. W listopadzie wraz z całą Ukrainą Zachodnią, tj. Ziemia Czerwieńską i Wołyniem, miasto zostało włączone do Ukrainy Radzieckiej.
    16 sierpnia 1945 r. na mocy traktatu podpisanego przez rząd polski i Związek Radziecki Lwów znalazł się w granicach radzieckiej Ukrainy.
    Od 24 sierpnia 1991 r. Lwów znajduje się w granicach Ukrainy.

Oprac. na podst. strony http://lwowiacy.pl/historia.html